Obszar znajdujący się w zasięgu terytorialnym obecnego Nadleśnictwa Orneta w dawnych czasach był częścią ogromnych lasów o charakterze puszczy pierwotnej. W miarę upływu czasu oraz rozwoju osadnictwa lasy te uległy znacznym przekształceniom. Od VI wieku tereny dzisiejszego Nadleśnictwa Orneta zamieszkiwały dwa plemiona pruskie: Warmów od Północy i Pogezanów na południu. Według ówczesnych  kronikarzy  Prusowie przedstawiani są jako lud spokojny i gościnny oraz "najbardziej ludzki spośród ludzi" (kronikarz Adam z Bremy X wiek). Wierzenia plemion pruskich związane były ściśle z siłami przyrody. Wiara Prusów nakazywała im czcić święte lasy i gaje, dlatego też niechętnie trzebili puszczę zamieniając je na pola uprawne.

Po sprowadzeniu w 1226 roku Krzyżaków do Polski przez Konrada Mazowieckiego nastąpił podbój tych plemion oraz dynamiczny rozwój państwa krzyżackiego. Prusowie nie poddali się bez walki. 20 września 1260 roku rozpoczęło się największe powstanie plemion pruskich. Objęło ono Pogezanię, Warmię, Natangię i Barcję. Jeden z wodzów  Hercus  Monte stał się bohaterem wielu utworów literackich, uważany jest za pierwowzór  Mickiewiczowskiego  Konrada Wallenroda. Walki powstańcze trwały wiele lat, jednak po roku 1268 dzięki ogromnemu napływowi ochotników z Niemiec, Czech  Krzyżacy zaczęli uzyskiwać nad Prusami przewagę.Dzisiaj dawne grodziska pruskie przypomina tylko konfiguracja terenu nazwa miejsca lub legenda.

W Państwie Krzyżackim powstały liczne zamki warowne a przy nich miasta i wsie. W ciągu 100 lat (1354-1454) na terenie Warmii powstało dwanaście miast: Braniewo, Frombork, Pieniężno, Orneta, Lidzbark Warmiński, Bisztynek, Jeziorany, Dobre Miasto, Barczewo, Olsztyn, Biskupiec i Reszel oraz kilkaset wsi. Był to okres osadnictwa na dużą skalę, które miało istotny wpływ na zmniejszenie się powierzchni lasów. Jeszcze w XIV w. ogromny kompleks leśny rozciągał się od linii rzeki Drwęcy i Łyny na zachodzie aż po Niemen na wschodzie i liczył ponad 50 tys. km2. Rosły w nim przeważnie gatunki liściaste: dęby, buki, lipy, graby, wiązy, jesiony, brzozy, olsze, osiki oraz rzadziej iglaste: sosny, świerki i cisy. Jeszcze w czasach panowania  Zakonu niektórym braciom zakonnym powierzona została opieka nad lasami. Mieli oni do pomocy konnych strażników. Postępująca szybko kolonizacja powodowała systematyczne uszczuplanie powierzchni lasów.  

Po zakończeniu wojny trzynastoletniej i podpisaniu traktatu w Toruniu 19 października 1466 roku Warmia przeszła spod panowania Krzyżaków we władanie Rzeczypospolitej aż do czasów pierwszego rozbioru Polski w 1772r. Od tego roku nastąpił okres rządów pruskich i niemieckich. W 1945 roku Warmia ponownie znalazła się w granicach Polski.

Orneta jako osada funkcjonowała od pierwszych lat XIV wieku. Jako miasto została określona po raz pierwszy w dokumencie wydanym 26 marca 1313r. Wszelkie przywileje i nadania, wielkości czynszów i powinności wychodzą od władzy kościelnej i to ona dysponuje wszelkimi dobrami, wśród których na pierwszym miejscu są grunty rolne i las. Korzystanie na przestrzeni wieków z wyrębów, z których drewno przeznaczone było na budulec i opał oraz łowiectwo na tych terenach było przywilejem hierarchów kościelnych i aktem ich łaski jeśli takich praw udzielali podległym sobie urzędnikom.

W Ornecie znajdował się (nie wiadomo w którym wieku zbudowany) tartak, którego pracę trudno sobie wyobrazić, należący oczywiście do biskupa. Jedno jest pewne, że zajęcia dla niego nie brakowało, gdyż wybuchające co jakiś czas pożary niszczyły miasto, które pracowici mieszczanie szybko odbudowywali. Na utrzymanie swoich fundacji, takich jak szpitale, przytułki, szkoły władza kościelna przydzielała las, który eksploatowano tak, żeby dawał dochód.

Gospodarka leśna od połowy XVIII wieku ograniczała się do wyrębów na potrzeby osadników oraz do karczowania lasów pod uprawę ról. Tak prowadzona gospodarka leśna istotnie zmieniła charakter pierwotnych lasów. W miejsce lasów z dużym udziałem lub przewagą gatunków liściastych wprowadzono znaczne powierzchnie monokultur sosnowych i świerkowych. 

W maju 1766 roku doszło do uchwalenia w Ornecie ordynacji  krajowej dla Warmii oraz zatwierdzenia jej przez biskupa Adama Stanisława Grabowskiego. Ordynacja ta pośród wielu innych problemów zajmowała się również gospodarką leśną. Polecała zahamowanie wyrębu drzew i sadzenie nowych lasów.

Za czasów panowania  Fryderyka  Wilhelma zarząd nad lasami przekazany został kamerom wojenno-skarbowym, którym przyporządkowano urzędy wielkich nadleśniczych. We wschodnio-pruskiej kamerze w  Królewcu urzędowało w 1806 roku dwóch wielkich nadleśniczych. Jeden z nich sprawował nadzór nad rewirami leśnymi  Prus Górnych i Warmii. Wielcy nadleśniczowie królewieccy mieli do pomocy nadleśniczego wyższego pisarza leśnego oraz pisarza leśnego.

Na przełomie XVIII i XIX wieku za główny cel gospodarczy uznano rentowność gospodarki leśnej i przeprowadzono urządzanie lasów oraz wprowadzono gospodarkę zrębową rębniami zupełnymi.

Pierwsze szczegółowe dane dotyczące gospodarki na terenach obejmujących obszar leśny mniej więcej w granicach powojennego Nadleśnictwa Orneta pochodzą z operatu urządzeniowego z 1863 r. Dokument ten pięknie oprawiony o pożółkłych stronach, poniszczonych przez czas, burzowe dzieje i ludzi  zeń korzystających, został na szczęście uratowany przed całkowitym unicestwieniem i stał się cennym i jedynym źródłem informacji dla współczesnych leśników interesujących się nie tylko bieżącymi problemami. Należy tu dodać, że pisany ręcznie, niezwykle starannie, może nawet gęsim piórem, kosztował zapewne mnóstwo pracy i tyle samo pracy obecnie trzeba włożyć, żeby odszyfrować archaiczne pismo, styl, zrozumieć treść, która zawiera dane niegdyś mające znaczenie podstawowe, obecnie marginalne, niemające zastosowania i przełożyć to na język współczesny, fachowy i ojczysty.

Jedno, co wynika z lektury owego dokumentu jest uderzające. Święcie przekonani, że tylko my współcześni mamy duże ciągoty do zmian, reorganizacji takich, jakie przeżyły lasy po II wojnie światowej,  a kiedyś była tradycja, ewentualnie twórczy rozwój, jesteśmy zaskoczeni ciągłymi zmianami granic, przynależności terytorialnych, struktury aparatu zarządzania. Dochodzimy do wniosku, że trwały i niezniszczalny na przestrzeni wieków, mimo radosnej działalności człowieka był tylko - LAS.